گفتگو با دکتر سهراب پور معاون آموزشی دانشگاه، در آستانه روز فناوری سلامت

مطالعه روند تحول دانشگاه هاي دنيا در طول سده هاي گذشته، نشان دهنده نقاط عطف مهمي در سير تكاملي دانشگاه ها ست. تحولات بنيادين در عملكرد دانشگاه ها متاثر و در ارتباط با تغييرات شرايط جامعه بوده و موجب ظهور نسل هاي جديد دانشگاه ها شده است. حفظ پويايي دانشگاه به عنوان نهاد علمي تاثيرگزار در تحولات جوامع، ضرورت ايجاد تحول و نوآوري در فرايندهاي دانشگاهي را بر اساس الزامات بيروني و دروني دوچندان مي كند. اهميت اين تحول در دانشگاه هاي علوم پزشكي با توجه به نقش اساسي آنها در حفظ و ارتقاء سلامت جامعه بيش از حوزه هاي ديگر است. بر اين اساس دانشگاه علوم پزشكي تهران به عنوان دانشگاه پيشرو در آموزش عالي سلامت كشور، برنامه ريزي گسترده اي را در قالب بسته هاي تحول و نوآوري در آموزش علوم پزشكي آغاز كرده است. در اين بسته ها تلاش بر اين است كه ضمن توسعه زيرساخت هاي آموزشي در جهت توسعه هدفمند و ماموريت گراي برنامه هاي آموزشي، زمينه حركت دانشگاه به سوي دانشگاه نسل سوم و كارآفرين فراهم شود. بدين منظور دبيرخانه تحول و نوآوري در آموزش علوم پزشكي دانشگاه تشكيل شده و در ساختار اين دبيرخانه كارگروه هاي تخصصي ويژه هر بسته تحول ايجاد شده است تا با برنامه ريزي دقيق و علمي زمينه يك تحول همه جانبه را در دانشگاه فراهم آورند. 

در سير تكاملي دانشگاه ها، تحولات گسترده اي در فرايند هاي آموزشي و پژوهشي دانشگاه ها صورت گرفته است و دانشگاه از يك نهاد صرفا آموزشي (دانشگاه هاي نسل اول) كه كار انتقال دانش را انجام مي داد به سازمان هايي ارتقاء يافتند كه در كنارآموزش، تحقيق و پژوهش در حوزه هاي مختلف كه منجر به توسعه و توليد علم مي گردد (نسل دوم دانشگاه ها) را نيز محور عملكرد خود قرار دادند. با توجه به نقش دانشگاه در توسعه پايدار جامعه و لزوم ارتباط موثر دانشگاه با جامعه و صنعت براي كاربست دانش در همه وجوه توسعه افتصادي، اجتماعي و صنعتي، ضرورت پرداختن به توسعه فناوري و تربيت متخصصين فناور و كارآفرين توسط دانشگاه ها بديهي به نظر مي رسد. بنابراين، در دانشگاه هاي نسل سوم، فرايندهاي همسو و هدفمند آموزشي – پژوهشي دانشگاهي، منجر به خروجي هاي كاربردي، حل مسئله و توسعه فناوري و خلق ثروت مي شود. بر همين اساس، لزوم تحول و نوآوري در نظام آموزش عالي بويژه در حوزه سلامت كه پاسخگوي نيازهاي واقعي جامعه و صنعت سلامت باشد و هدفمند كردن پژوهش هاي دانشگاهي و انجام تحقيقات كاربردي منتهي به محصول بيش از پيش احساس مي شود. تربيت شدگان اين دانشگاه ها متخصصين و فناوراني خواهند بود كه مهارت هاي لازم را براي حل مسائل واقعي جامعه و صنعت دارا بوده و در توسعه اقتصاد دانش بنيان نقش اساسي دارند. براي انجام اين رسالت، توسعه پارك هاي علم و فناوري، مراكز رشد فناوري و تاسيس شركت هاي دانش بنيان در دانشگاه ها كمك كننده است. با اجراي برنامه هاي تحول و نوآوري در آموزش علوم پزشكي بويژه بسته حركت به سمت دانشگاه نسل سوم ، مي توان اميد داشت كه دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور در سالهاي آينده نقش بيشتري در توسعه فناوري سلامت و و پاسخگويي به نيازهاي واقعي جامعه و صنعت در اين حوزه بازي كنند.

دانشگاه‌هاي ما از چند دهه پيش تر گذار خود را از مرحله آموزش محوري به دانشگاه‌هاي نسل دوم يعني پژوهش محور شروع كرده اند. بنابراين در كنار آموزش، به پژوهش و توليد مقاله در دانشگاه ها پرداخته شد و اساتيد و دانشجويان  بايد مقاله‌نويسي و مكاتبات با مجلات خارجي را ياد مي‌گرفتند و زيرساخت‌هاي آزمايشگاهي براي انجام پژوهش آماده مي‌كردند و اين مرحله را مي‌توان تمرين پژوهش در دانشگاه‌هاي كشور ناميد.  اما متاسفانه آنگونه كه بايد در پژوهش به نيازهاي داخلي توجه نكرده‌ايم، زيرا ديدگاه ما بر اين اساس بوده كه صرفا فعاليت پژوهشي انجام دهيم، به همين دليل در اكثر مواقع فعاليت‌ها و هزينه‌هايي كه در دانشگاه‌ها براي پژوهش انجام مي‌شود، آن گونه كه بايد هدفمند نيست تا مشكلات صنعت يا جامعه را برطرف كند. 

در دانشگاه هاي نسل سوم، آموزش و پژوهش مبتني بر نياز تعريف مي شود و هدف گذاري آموزش اساسا براي تربيت پژوهشگران خلاق و فناوري است كه بتوانند تحقيقات هدفمند براي حل مسائل واقعي جامعه انجام دهند. بنابراين آموزش در دانشگاه هاي نسل سه آموزش همراستا با پژوهش و در جهت تربيت متخصصين داراي مهارت هاي ويژه براي رفع نياز هاي واقعي جامعه و صنعت پايه ريزي مي شود. 

خوشبختانه دانشگاه هاي علوم پزشكي متولي ارائه خدمات سلامت در كنار آموزش علوم پزشكي هستند كه اين امر از نقاط تمايز و ويژگي هاي ممتاز دانشگاه هاي علوم پزشكي در تبديل شدن به دانشگاه نسل سه هستند. ارتباط با جامعه و رفع نياز هاي بهداشتي و درماني آن و تربيت نيروهاي متخصص براي ارائه خدمات مختلف حوزه سلامت راه دانشگاه هاي علوم پزشكي را در پيمودن مسير گذار به دانشگاه نسل سوم هموارتر و كوتاه تر كرده است. اما در حوزه فناوري سلامت و ارتباط دانشگاه هاي علوم پزشكي با صنعت و فناوري سلامت كارهاي زيادي بايد صورت پذيرد. برگزاري فن بازار ملي سلامت از جمله فعاليت هايي است كه در جهت آشنايي دانشگاهيان با صنعت حوزه سلامت و همچنين آگاهي بخش صنعت از توانمندي هاي علمي و فناوري موجود در دانشگاه هاي علوم پزشكي طراحي شده و خوشبختانه چند سالي است كه در دانشگاه علوم پزشكي تهران برگزار مي شود. 

با توجه به ضرورت شكل گيري دانشگاه هاي نسل سوم، تغيرات زيادي بايد در ساختار و عملكرد دانشگاه ها صورت گيرد و قوانين و مقررات حاكم بر دانشگاه ها بايد به اقتضاء امر به روز رساني و اصلاح شوند. اين امر نيازمند پيگيري جدي در همه سطوح تصميم گيري و سياستگزاري است و دامنه كار فراتر از دانشگاه است. به عنوان مثال هدف گذاري در آئين نامه ارتقاء اساتيد بايستي در جهت ايجاد انگيزه براي توليد فناوري در كنار مسائل ديگر باشد. در رويكرد دانشگاه نسل دوم هر عضو هيات علمي كه مي خواهد ارتقاء رتبه پيدا كند مي بايست حداقل مشخصي از مقاله هاي پژوهشي را بنويسد تا امتياز لازم براي ارتقاء را كسب كند در حالي كه در آيين نامه هاي ارتقا، فعاليت هاي مرتبط با فناوري و مباحثي مثل كارآفريني و فعاليت در شركت هاي دانش بنيان چنانكه بايد مورد توجه قرار نگرفته است. لذا آئين نامه هاي ارتقاء مشابه قوانين و مقررات ديگر در دانشگاه هاي نسل سوم نيازمند اصلاح است.  

جناب آقاي دكتر سهراب پور با سپاس بسيار از اينكه وقت خود را به اين گفتگو اختصاص داديد.

گفتني است چهارمين همايش و فن بازار ملي سلامت در پنج محور در تاريخ هاي 20 و 21 آبان ماه در محل تالار ابن سينا و سالنهاي مجاور برگزار مي شود.